Երկուշաբթի, 11 Մարտ 2013 - Հաւատք եւ Աւետարանացում


Ա­ռա­ջա­բան

 

Յոյժ սի­րե­լի հո­գե­ւո­րա­կան դաս՝ Ծայ­րա­գոյն վար­դա­պետ­ներ, Վար­դա­պետ­ներ, Քա­հա­նա­ներ, Սար­կա­ւագ­ներ, Նո­ւի­րե­ալ կե­ան­քի զա­ւակ­ներ, կրօ­նա­ւո­րա­կան կե­ան­քի նո­ւի­րե­ալ Քոյ­րեր, եւ Քրիս­տո­սա­պաշտ հա­ւա­տա­ցե­ալ­ներ.

 

Աս­տո­ւա­ծային նա­խախ­նա­մու­թե­ամբ եւ Աս­տո­ւա­ծա­մօր սի­րով տո­գո­րո­ւած շնոր­հա­ւո­րում եմ ձեր 2013 թո­ւա­կա­նը, որ նո­ւի­րո­ւած է Հա­ւատ­քին եւ
Ա­ւե­տա­րա­նաց­մա­նը:

 

­Բե­նե­դիկ­տոս ԺԶ. սր­բա­զան Քա­հա­նա­յա­պե­տը 2013 թո­ւա­կա­նը հռ­չա­կեց Հա­ւատ­քի տա­րի, ի­սկ Ա­ւե­տա­րա­նաց­ման Տա­րո­ւան նո­ւի­րո­ւած իր 2012-ի Նոյեմ­բեր 15-ին ար­տա­սա­նած ճա­ռով Քա­հա­նա­յա­պե­տը, խօս­քը ո­ւղ­ղե­լով մի­ու­թե­նա­կան գրա­սե­նե­ա­կի ը­նդ­հա­նուր հա­ւա­քին, ա­սաց. «Ու­րախ եմ, որ այս տա­րո­ւայ ձեր
ը­նդ­հա­նուր հա­ւատ­քը կենտ­րո­նաց­րել է­իք ե­կե­ղե­ցա­կան մի­ու­թե­ան ի­րա­կա­նա­ցո­ւե­լիք կե­ան­քի վրայ: Ի­նչ­պէս նաեւ նկա­տի է­իք ա­ռել նոր ա­ւե­տա­րա­նաց­ման կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը մի­ու­թե­նա­կան շարժ­ման հա­մար: Ան­տա­րա­կոյս Ձեր ա­ռա­ջար­կը կա­տա­րե­ալ ներդ­րում կը բե­րի Հա­ւատ­քին նո­ւի­րո­ւած տա­րո­ւան» (Քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան ճառ Նոյեմբ.15/2012): Այս եր­կու վե­րոյի­շե­ալ ա­ռիթ­նե­րի մա­սին Քա­հա­նա­յա­պե­տի ար­տա­սա­նած ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րը մեզ յոյժ օգ­տա­կար են եւ բա­րո­յա­կան պար­տա­կա­նու­թիւն են դնում մեր վրայ՝ որ­պէս հո­վիւ եւ ա­ռաջ­նորդ՝ վե­րա­կեն­դա­նաց­նե­լու մեր մէջ, կղե՛ր եւ հա­ւա­տա­ցե­ալ­նե՛ր, հա­րա­զատ քրիս­տո­նէ­ա­կան ի­նք­նու­թիւ­նը: Այս սր­բա­զան պա­հը մեզ խրա­խու­սե­լու եւ մեր խիղ­ճը խթա­նե­լու ա­ռիթ է, ա­ռիթ՝ ապ­րե­լու հա­ւատ­քի վկա­յու­թիւ­նը թէ՛ ան­ձնա­կան ներ­քին կե­ան­քով եւ թէ՛ ար­տա­քին ըն­կե­րային բա­րի օ­րի­նա­կով: Ապ­րու­մի այս եր­կու ի­րա­կա­նու­թիւն­նե­րը նկա­տում եմ ճշ­մա­րիտ հա­ւատ­քը մարմ­նաց­նե­լու լա­ւա­գոյն մի­ջոց­նե­րը՝ Քրիս­տո­սի հան­դէպ եւ նրա սուրբ ա­նո­ւան ա­ւե­տա­րա­նա­ցու­մով ստա­նալ ե­րկ­նային հրա­շա­լի պար­գեւ­նե­րը:

 

 Հո­վո­ւա­կան թուղթս թող չն­կա­տո­ւի որ­պէս գրա­կան, հո­գե­ւոր կամ Ս. Գրային աշ­խա­տու­թիւն, ո­րը կա­րող է մնալ ան­պտուղ, ի­մաս­տա­զուրկ եւ դա­տարկ ցու­ցա­մո­լու­թիւն, այլ իւ­րա­յա­տուկ մի ա­ռիթ է, մե­զա­նից իւ­րա­քան­չիւ­րի հա­մար խո­րա­սու­զո­ւե­լու մեր նե­րաշ­խար­հի մէջ, քն­նե­լու, ո­ւղ­ղե­լու եւ զար­գաց­նե­լու մեր հո­գե­ւոր գի­տու­թիւ­նը՝ մօ­տե­նա­լով Ա­ստ­ծուն, հա­ւա­տա­լով փրկ­չա­գոր­ծա­կան պատ­գա­մին եւ օգ­տո­ւե­լով նրա ե­րկ­նային ան­հուն բա­րիք­նե­րից: Թող այս տո­ղե­րը նկա­տո­ւեն որ­պէս ա­ռիթ՝ Ա­ստ­ծուն յայտ­նե­լու մեր որ­դի­ա­կան  ե­րախ­տա­գի­տու­թիւ­նը, ա­ռիթ՝ ար­ժե­ւո­րե­լու Հա­ւատ­քի շնոր­հը Յա­րու­ցե­ալ Քրիս­տո­սի մէջ: Հո­վո­ւա­կան թուղթս ո­ւղ­ղո­ւած է մեր բո­լո­րին՝ կղե­րին եւ աշ­խար­հա­կան դա­սին, նպա­տակ ու­նե­նա­լով ը­նդ­հան­րա­կան Ե­կե­ղե­ցու հետ մի­ա­սին ըն­դա­ռա­ջել 2013թ.-ի հրա­ւէ­րին, որ մեզ կան­չում է խղ­ճի ու հո­գու  վե­րա­նո­րո­գու­թե­ան եւ մեր քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քի ապ­րու­մին եւ վկա­յու­թե­ա­նը:

 

Ք­րիս­տո­սի Ե­կե­ղե­ցին, ի­նչ­պէս որ դա­րե­րի ըն­թաց­քում ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դին հո­գե­ւո­րա­պէս ա­ռա­ջա­դի­մե­լու ա­ռիթ­ներ է տրա­մադ­րել, այն­պէս էլ այ­սօր՝ 2013թ.-ին մեզ է տրա­մադ­րում Հա­ւատ­քին նո­ւի­րո­ւած ժա­մա­նակ՝  վե­րա­տես­նե­լու մեր քրիս­տո­նէ­ա­կան ապ­րու­մի ի­րա­վի­ճա­կը, ըն­դու­նե­լու մեր տկա­րու­թիւն­նե­րը՝ դրանք սր­բագ­րե­լով եւ ճշ­մա­րիտ հա­ւատ­քին վե­րա­դառ­նա­լով:

 

Ս. Գր­քի՝ Ե­րե­մի­ա Մար­գա­րէ­ի խօս­քե­րը կար­դա­լով. «­Նա ը­նտ­րեց իր սե­փա­կան ժո­ղո­վուր­դը…ն­րանց հա­մար Աս­տո­ւած եմ լի­նե­լու, ի­սկ նրանք ի­նձ հա­մար լի­նե­լու են ժո­ղո­վուրդ… քան­զի ա­մէն­քը՝ նրանց փոք­րե­րից մին­չեւ մե­ծե­րը ճա­նա­չե­լու են ի­նձ, ա­սում է Տէ­րը» (Ե­րեմ. 31, 31-34): Ո­րով հարց է ա­ռա­ջա­նում. Ա­ստ­ծոյ ը­նտ­րո­ւած զա­ւակ­նե­րը լի­նե­լով հան­դերձ ար­դե­օ՞ք մենք մեզ ի­րա­պէս Ա­ստ­ծոյ ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուրդ ե­նք հա­մա­րում:  Ը­նդ­հան­րա­կան ե­կե­ղե­ցին այ­սօր մեզ այս ա­ռիթն է շնոր­հում՝ գի­տակ­ցե­լու մեր յա­տուկ կո­չու­մը, ի­նչ­պէս նաեւ քա­ջա­լե­րում է մեզ եւ ա­ռաջ­նոր­դում, որ ան­դ րա­դառ­նանք ու ա­ռաջ­նա­կարգ պար­տա­կա­նու­թիւն հա­մա­րենք 2013թ-ը՝ պա­տաս­խա­նե­լու է­ա­կան այս հար­ցին: Մեր պա­տաս­խա­նը պէտք է դառ­նայ մեր հա­ւատ­քի վկա­յու­թե­ան ու կե­ան­քի քա­րոզ­չու­թե­ան ու­ղե­ցոյ­ցը:

 

­Հե­տե­ւա­բար այս պար­տա­կա­նու­թիւ­նը նա­խե­ւա­ռաջ ի­նձ վրայ եմ դնում եւ ա­պա կղե­րիս, որ յա­տուկ շնորհ­քով վայե­լում են ձեռ­նադ­րու­թե­ան եւ օծ­ման պար­գե­ւը: Այո՛, ան­տա­րա­կոյս չի կա­րե­լի մո­ռա­նալ մեր կղե­րա­կան յա­տուկ կո­չու­մը, ո­րով Քրիս­տո­սը մեզ կան­չեց ու յանձ­նեց իր հիմ­նած Սուրբ Ե­կե­ղե­ցին:

Նոյն կերպ խօսքս ո­ւղ­ղում եմ աշ­խար­հա­կան դա­սին, որ դար­ձե­ալ աս­տո­ւա­ծային շնորհ­քով վայե­լում է մկր­տու­թե­ան Ս. Խորհր­դով իւ­րա­յա­տուկ կո­չու­մը: Թող այս Հո­վո­ւա­կան թղ­թի իմաս­տը նկա­տո­ւի մի ար­մա­տա­կան քայ­լար­շաւ՝ դէ­պի մեր քրիս­տո­նէ­ա­կան Ս. Հա­ւատ­քի ըմբռն­ման, ըն­դու­նե­լու­թե­ան եւ վկա­յու­թե­ան:

 

­Հո­վո­ւա­կան այս թուղ­թը ձգ­տում է լրաց­նե­լու հո­գե­ւոր պա­կա­սը մեր հայ հա­սա­րա­կու­թիւ­նից ներս, լի­նեն ե­րի­տա­սարդ թէ ծեր, ան­հատ թէ խումբ, եւ նաեւ ին­չու չէ, հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թիւն­ներ եւ գոր­ծիչ­ներ:

 

Այս գրու­թե­ամբ նաեւ ձգ­տում ե­նք մեր նախ­նե­աց քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը պա­հել ու պահ­պա­նել մեր ազ­գային կե­ան­քում, ո­րով քրիս­տո­նէ­ա­կան վկա­յու­թիւ­նը հրա­մա­յա­կան ան­հրա­ժեշ­տու­թիւն է մեր ան­ձնա­կան եւ հրա­պա­րա­կային կե­ան­քում՝ սահ­ման դնե­լու ան­սանձ կրօ­նա­կան հո­սանք­նե­րին, ո­րոնք շր­ջա­պա­տում են մեզ եւ ա­ղա­ւա­ղում մեր ճշ­մա­րիտ հա­ւատքն ու կրօ­նը:

 

Հ­րա­մա­յա­կան պար­տա­կա­նու­թիւն է պա­հել, սնու­ցել եւ պահ­պա­նել մեր լու­սա­ւոր­չե­ան քրիս­տո­նէ­ա­կան Ս. Հա­ւատ­քի վառ կան­թե­ղը՝ մեր ա­ռօ­րե­այ ա­ղօ­թա­սի­րու­թե­ամբ, բա­րի վար­քով եւ եղ­բայր­սի­րու­թե­ամբ: Հրա­մա­յա­կան պար-տա­կա­նու­թիւն է նաեւ մեր օ­րի­նա­կե­լի բա­րո­յա­կան կե­ան­քով մեր քրիս­տո­նե­այ հա­ւատ­քը ապ­րել եւ այն վկայել գա­լիք հայ սե­րունդ­նե­րի առ­ջեւ, ո­րոնք, «Ինչ­պէս եղ­ջե­րուն է փա­փա­գում ջրի ա­կունք­նե­րին, այն­պէս էլ ես եմ քեզ փա­փա­գում, ո­՛վ Աս­տո­ւած» (Գիրք Սաղ­մո­սաց 41, 2), այն­պէս էլ ես եմ ցան­կա­նում, որ մեր մա­տաղ սե­րունդ­նե­րը գան դէ­պի քեզ ո­՜վ Աս­տո­ւած՝ կե­ան­քի աղ­բիւր: 

 Քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը, ո­րին պատ­կա­նում է Հայ Ե­կե­ղե­ցին, մեր նա­խա­հայ­րե­րի ու հայ­րե­րի ա­րիւ­նով գնո­ւած կրօնն է: Բե­նե­դիկ­տոս ԺԶ. Քա­հա­նա­յա­պե­տը շեշ­տում է՝ ա­սե­լով. «­Չի կա­րե­լի հա­մա­մի­ու­թե­նա­կան ըն­թացք ու­նե­նալ՝ ան­տե­սե­լով հա­ւատ­քի տագ­նա­պը հա­մայն աշ­խար­հում, մա­նա­ւանդ այն ե­րկր­նե­րում, ո­րոնք ա­ռա­ջին­նե­րից են ե­ղել ըն­դու­նե­լու քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը, եւ ո­րոնք ը­նդ­հան­րա­կան ե­կե­ղե­ցու հա­մար դա­րե­րով մնա­ցել են ծաղ­կուն ու կեն­սու­նակ քրիս­տո­նէ­ա­կան հո­գե­պա­րար ապ­րում­նե­րով ե­կե­ղե­ցի­ներ» (Քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան ճառ Նոյեմբ.15/2012):

 

­Բե­նե­դիկ­տոս ԺԶ. սր­բա­զան Պա­պի վե­րոյի­շե­ալ խօս­քի մէջ տես­նում եմ եւ նկա­տում մեր հայ ազ­գը՝ որ­պէս ծաղ­կուն եւ կեն­սու­նակ քրիս­տո­նէ­ա­կան հո­գե­պա­րար ապ­րում­նե­րով հա­րուստ ե­կե­ղե­ցի­նե­րից մէ­կը: Մեր հայ ե­կե­ղե­ցին, ան­ցե­ա­լում ու­նե­ցել է մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւն, որ­պէս ա­ռա­ջին պե­տա­կան քրիս­տո­նե­այ իշ­խա­նու­թիւն Հռո­մէ­ա­կան ե­կե­ղե­ցուց ա­ռաջ: Հայ ե­կե­ղե­ցին ը­նդ­հան­րա­կան ե­կե­ղե­ցուն տո­ւել է հո­գե­ւոր մշա­կոյթ, մար­տի­րոս­նե­րի վկա­յու­թիւն եւ սուրբ հայ­րե­րի սր­բա­կեն­ցաղ վարք ու սր­բու­թիւն: Դա­րե­րի ա­նո­ղորմ յար­ձա­կում­նե­րի դէմ պա­հել ու պահ­պա­նել է զար­դա­րո­ւած քրիս­տո­նէ­ա­կան ը­նդ­հան­րա­կան Ս. Հա­ւատ­քի գրա­կա­նու­թե­ամբ ձե­ռագ­րեր: Կա­րե­լի է թե­րեւս մէջ­բե­րել հայ մե­ծա­նուն բա­նաս­տեղծ Վա­հան Տէ­րե­ա­նի գրու­թիւն­նե­րից մի քա­նի տո­ղեր, որ­տեղ աս­ւում է. « Մի՛ խառ­նէք մեզ ձեր վայ­րի, ար­ջի ցե­ղե­րին, մեր եր­կի­րը ա­ւե­րո­ւած, բայց սուրբ է եւ հին»: Այո՛, մենք, այս հո­ղին եւ այս ե­կե­ղե­ցուն ե­նք պատ­կա­նում: Մենք Վար­դա­նանց «Վասն Կրօ­նից եւ Հայ­րե­նե­աց» վկա­յու­թե­ան զա­ւակ­ներն ե­նք: Հե­տե­ւա­բար բնա­կան ե­րե­ւոյթ է, ե­թէ մե­զա­նից եւ մեր ե­կե­ղե­ցուց խնդ­րո­ւի վե­րա­դարձ մեր սուրբ հայ­րե­րի հո­գե­ւոր ար­մատ­նե­րին եւ հո­գե­ւոր ապ­րում­նե­րին: Բնա­կան է, ե­թէ մե­զա­նից պա­հան­ջո­ւի ար­ժա­նա­վայել վկա­յու­թիւն այն ե­րկ­նային հա­րուստ ժա­ռան­գու­թե­ան, որ մեր սուրբ հայ­րերն են ապ­րել, գրել եւ հիւ­սել մեզ հա­մար:

 

­Մեր դի­մաց ու­նենք հս­կայ մար­տահ­րա­ւէր­ներ՝ յաղ­թե­լու չա­րին, ան­հա­ւա­տութե­ա­նը, հա­մաշ­խար­հայ­նաց­ման եւ զա­նա­զան այլ ախ­տե­րի, ո­րոնք սպառ­նում են մեզ: Նաեւ կան­չո­ւած ե­նք պայ­քա­րե­լու կրօ­նի հան­դէպ ան­տար­բե­րու­թե­ան դէմ, եւ վե­րար­ծար­ծել մեր նախ­նե­աց ճշ­մա­րիտ հա­ւատքն ու վկա­յու­թիւ­նը: Մեր կե­ան­քի լայ­նա­ծա­ւալ հո­րի­զոն­նե­րը սպա­սում են կա­տա­րե­լա­գոր­ծե­լու մեր քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը, ծաղ­կեց­նե­լու մեր հայ աշ­խար­հը վար­դա­նան­ցի եւ ապ­րի­լե­ան Ս. Նա­հա­տակ­նե­րի Քրիս­տո­սա­ւանդ օ­րի­նա­կով ու վկա­յու­թե­ամբ: Մի՛ վախ­նար փոք­րիկ հօտ…..

­          Ու՞ր պի­տի գտ­նենք այս բո­լոր ճշ­մար­տու­թիւն­նե­րը, ե­թէ ոչ Ս. Գր­քի է­ջե­րի մէջ:

 

 

­

Եւ Աս­տո­ւած մար­դուն ստեղ­ծեց իր պատ­կե­րով (Ծննդ.1, 27): Տրա­մա­բա­նա­կան է հա­ւատ­քի աղ­բիւր­նե­րը գտ­նել նա­խե­ւա­ռաջ Հին Կտա­կա­րա­նի, Ծնն­դոց գր­քի՝ Ա­րար­չա­գոր­ծա­կան պատ­մու­թե­ան մէջ: «Աս­տո­ւած մար­դուն իր կեր­պա­րան­քով եւ նմա­նու­թե­ամբ ստեղ­ծեց»,- ա­սում է Ս. Գիր­քը: Դրախ­տի մէջ բնա­կեց­րեց ու նրա հետ բա­րե­կա­մա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն ստեղ­ծեց մին­չեւ նրա մեղ­քի մէջ ը­նկ­նե­լը: Դրա հա­մար կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ Ա­ստ­ծուն Հա­ւա­տա­լու սկզբ­նա­կէ­տը այս­տեղ է ծնունդ ա­ռել. քան­զի Ա­դամն ու Ե­ւան տե­սան ու ճա­նա­չե­ցին Ա­ստ­ծուն ու հա­ւա­տա­ցին Նրա ի­րա­կա­նու­թե­ա­նը: Դրախ­տից ար­տաք­սո­ւե­լով նրանք ի­մա­ցան, որ ի­րենց գոր­ծած մեղ­քի հա­մար էր այդ հե­ռա­ցու­մը: Այդ մեղ­քը ան­հնա­զան­դու­թիւնն է, որ կո­չո­ւեց սկզբ­նա­կան մեղք: Ո­ւս­տի, ի­մա­նա­լով ի­րենց է­ու­թիւ­նը եւ գոր­ծած մեղ­քի ծան­րու­թիւ­նը՝ հա­ւա­տա­ցին Ա­ստ­ծոյ գե­րա­գոյն ար­դա­րու­թե­ա­նը: Ա­դամ ու Ե­ւայի Հա­ւատ­քի հետ մե­ծա­ցաւ յոյ­սը, ո­րով Աս­տո­ւած պէտք է վե­րա­կանգ­նէր նախ­նա­կան փո­խյա­րա­բե­րու­թիւ­նը: Աս­տո­ւած իր գե­րա­գոյն ար­դա­րու­թե­ամբ պատ­ժեց մար­դուն, սա­կայն որ­պէս կա­տա­րե­ալ սի­րոյ Աս­տո­ւած, դար­ձե­ալ պի­տի փր­կէր: Դրա հա­մար Ս. Պօ­ղոսն ա­սում է. «Ա­ռանց հա­ւատ­քի հնա­րա­ւոր չէ գո­հաց­նել Ա­ստ­ծուն»: Ո­ւս­տի հա­ւատ­քը, ի­նչ­պէս որ գրո­ւած է Ս. Գր­քի Հին Կտա­կա­րա­նի մէջ, աս­տո­ւա­ծային յա­տուկ նա­խա­ձեռ­նու­թիւն է:

 

­Հին Կտա­կա­րա­նի պատ­մու­թիւ­նը գրո­ւել է այն նպա­տա­կով, որ Հայր Ա­ստ­ծոյ հետ վե­րա­կանգ­նո­ւի հաշ­տու­թիւ­նը, սա­կայն հաշ­տու­թե­ան հա­մար ան­հրա­ժեշտ էր փր­կա­գին, որ խոս­տա­ցե­ալ Փր­կի­չը՝ Մի­ա­ծին Որ­դին պի­տի վճա­րէր: Ո­ւս­տի, Հին Կտա­կա­րա­նի բո­լոր քայ­լերն այդ ան­հրա­ժեշտ պատ­րաս­տու­թիւն­նե­րը լրաց­նե­լու ո­ւղ­ղու­թե­ամբ են ըն­թա­նում:

 

­Մեր հո­վո­ւա­կան թղ­թի նպա­տակն է նաեւ շեշ­տել աս­տո­ւա­ծային նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը եւ ա­ռա­տա­հոս շնորհք­նե­րը, որ Աս­տո­ւած մեզ պար­գե­ւեց նա­խե­ւա­ռաջ Հին Կտա­կա­րա­նի մի­ջո­ցով՝ հա­ւա­տա­լու իր գո­յու­թե­անն ու կա­տա­րե­ալ հայ­րու­թե­ա­նը: Այս աս­տո­ւա­ծային ան­պա­րագ­րե­լի նա­խախ­նա­մու­թիւ­նը շա­րու­նակ ե­րե­ւում է Հին կտա­կա­րա­նի մէջ՝ Ա­դա­մի դրախ­տից ար­տաք­սո­ւած եւ մեղ­քի մէջ ըն­կած վայր­կե­ա­նից սկ­սած մին­չեւ Քրիս­տո­սի գա­լուս­տը:

Ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում Աս­տո­ւած մար­դու հետ մնում է հաս­տա­տուն կա­պե­րով ամ­րապն­դո­ւած, եւ որ­պէս վառ օ­րի­նակ ու­նենք Աբ­րա­հա­մի, Յա­կո­բի եւ Ի­սա­հա­կի հա­ւատ­քի պատ­մու­թիւն­նե­րը Ս. Գր­քի մէջ: Այս օ­րի­նակ­նե­րը ան­կիւ­նա­դարձ ի­րա­կա­նու­թիւն են, որ յի­շա­տա­կում են որ­պէս ան­խախտ յա­րա­բե­րու­թիւն Ա­ստ­ծոյ եւ մար­դու մի­ջեւ:

 

 

­

Ա­ւե­լի ո­ւշ, Յի­սուս Քրիս­տոսն ան­գամ իր քա­րո­զու­թե­ան ժա­մա­նակ պի­տի յի­շէր հա­ւատ­քի ոյժն ու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը Հա­րիւ­րա­պե­տի զա­ւա­կի բուժ­ման պատ­մու­թե­ան մէջ (Մաթ. 8, 11-12): Ո­ւս­տի տես­նում ե­նք, թէ ի­նչ­պէս են Հա­ւատ­քը նկա­րագ­րե­լիս եւ բա­ցատ­րե­լիս աս­տո­ւա­ծա­բան­նե­րը հա­ճոյ­քով մէջ­բե­րում Աբ­րա­հա­մի օ­րի­նա­կը՝ ցոյց տա­լու նրա կոյր հա­ւատքն ու ան­խար­դախ վս­տա­հու­թիւ­նը Ա­ստ­ծոյ խօս­քին ու խոս­տում­նե­րին: Աս­տո­ւած Աբ­րա­հա­մին փոր­ձում է եւ որ­պէս պա­տաս­խան ըն­դու­նում Աբ­րա­հա­մի լի­ավս­տահ հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը իր հետ կն­քո­ւած դա­շին­քին: Այս­պի­սով, Աս­տո­ւած փո­խա­դար­ձա­բար վե­րա­հաս­տա­տում է իր սէրն ու օ­րհ­նու­թիւ­նը Աբ­րա­հա­մի ու նրա սե­րուն­դի վրայ (Ծննդ.12):

 

Այ­սօ­րո­ւայ դրու­թե­ամբ աս­տո­ւա­ծա­բան­նե­րը, ի­նչ­պէս և ե­կե­ղե­ցին հա­ւատ­քի վե­րա­դառ­նա­լու մտա­հո­գու­թե­ամբ դար­ձե­ալ Աբ­րա­հա­մի օ­րի­նակն են մէջ­բե­րում՝ վե­րա­կանգ­նե­լու հա­ւատ­քի հո­գե­ւոր ար­ժէք­ներն ու գործ­նա­կան ապ­րում­նե­րը: Ե­կե­ղե­ցին «­Նոր Ա­ւե­տա­րա­նա­ցում» է ա­ռա­ջար­կում, այ­սինքն՝ նոր մի­ջոց­նե­րի դի­մել եւ նոր ճա­նա­պարհ­ներ գտ­նել՝ հա­ղոր­դե­լու մի­եւ­նոյն ճշ­մար­տու­թիւ­նը, Քրիս­տո­սի ճշ­մար­տու­թիւ­նը, ո­րը մեզ ա­ռաջ­նոր­դում է դէ­պի ճշ­մա­րիտ հա­ւատ­քին եւ փր­կու­թե­ան ու­ղին:

 

­Հին Կտա­կա­րա­նի հան­դէպ ու­նենք յա­տուկ բա­րո­յա­կան պար­տա­կա­նու­թիւն՝ դրա մէջ տես­նե­լու փրկ­չա­գոր­ծա­կան ան­մի­ջա­կան նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւ­նը: Աս­տո­ւած մար­գա­րէ­նե­րի բե­րա­նով ան­դա­դար պատ­գամ­ներ եւ նշան­ներ է ու­ղար­կում իր ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դին: Աս­տո­ւած ը­նտ­րում է Իս­րայէ­լի ժո­ղովր­դին որ­պէս իր սե­փա­կան ժո­ղո­վուրդ: Նրանց հետ դա­շինք է կն­քում, եւ հան­դար­տու­թե­ամբ նրանց պատ­րաս­տում: Իր ժո­ղովր­դի պատ­մու­թե­ան է­ջե­րում Ի­նքն ի­րեն է յայտ­նում, իր ծրագ­րերն է պատ­մում եւ ժո­ղովր­դին սր­բաց­նում Իր հա­մար: Այս բո­լո­րը սա­կայն, գա­լիս է ի պատ­րաս­տու­թիւն նոր եւ կա­տա­րե­ալ Ո­ւխ­տին, որ պի­տի ի­րա­կա­նա­նար մար­դա­ցած Աս­տո­ւա­ծոր­դու ան­ձի մէջ: «Օ­րեր պի­տի գան,  ա­սում է Տէ­րը, - ո­ւր Իս­րայէ­լի եւ Յու­դայի հետ Նոր Ո­ւխտ պէտք է կն­քեմ, պէտք է օ­րէնք­ներս դնեմ ի­րենց սր­տե­րի եւ մտ­քե­րի մէջ, պէտք է ար­ձա­նագ­րեմ­…ինձ պէտք է ու­նե­նան որ­պէս Աս­տո­ւած, ու ի­րենք ի­նձ որ­պէս ժո­ղո­վուրդ» (Ե­րե­մի­ա 31, 31-34): Ի­սկ Ե­սայի­ի բե­րա­նով լսում ե­նք հե­տե­ւե­ա­լը. «Ա­հա կոյ­սը պէտք է յ­ղա­նայ ու որ­դի պէտք է ծնի եւ նրա ա­նու­նը պէտք է լի­նի Էմ­մա­նո­ւէլ...» (Ե­սայի 7, 14):  Այս բո­լոր ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րը ու­րիշ բան չեն, ե­թէ ոչ Ա­ստ­ծոյ փրկ­չա­գոր­ծա­կան հե­տե­ւո­ղա­կան ըն­թաց­քը՝ հաս­նե­լու հա­մար  մին­չեւ այ­սօ­րո­ւայ մար­դուն, որ կան­չո­ւած է հա­ւա­տա­լու եւ հա­ւատ­քով փր­կո­ւե­լու հա­մար. «…­բո­լոր ազ­գե­րի մէջ, ով ե­րկն­չում է նրա­նից եւ ար­դա­րու­թիւն է գոր­ծում, ըն­դու­նե­լի է նրան» (Գործ.10, 35): Վա­տի­կա­նե­ան Բ. Տի­ե­զե­րա­կան ժո­ղո­վում Ա­ստ­ծոյ ժո­ղովր­դի մա­սին խօ­սե­լիս ա­սո­ւել է. «Աս­տո­ւած ու­զեց սր­բաց­նել եւ փր­կել մարդ­կային ցե­ղը, բայց ոչ ան­հա­տա­պէս եւ ա­ռանց ի­րար հետ կա­պի, այլ նա ու­զեց ի­րեն­ցից ստեղ­ծել մի ժո­ղո­վուրդ, որ կըն­դու­նի նրա ճշ­մար­տու­թիւ­նը եւ կծա­ռայի նրա սր­բու­թե­ան մէջ» (L. Gent.Il popolo di Dio, Nuova Alleanza):

Այս նա­խա­դա­սու­թե­ան մէջ «ըն­դու­նել եւ ծա­ռայել», նշա­նա­կում է հա­ւա­տալ, ըն­դու­նել եւ հա­ւա­տա­րիմ մնալ Ա­ստ­ծուն, ո­րով­հե­տեւ չի կա­րե­լի ըն­դու­նել ո­րե­ւէ ճշ­մար­տու­թիւն ա­ռանց հա­ւա­տա­լու նրա Ան­ձի գո­յու­թե­ա­նը, փո­խա­դարձ յա­րա­բե­րու­թե­անն ու հա­ւա­տար­մու­թե­ա­նը: Այս է ճշ­մա­րիտ յա­րա­բե­րու­թիւ­նը Ա­ստ­ծոյ հետ, ո­րը հին Կտա­կա­րա­նում շա­րու­նակ­ւում է Մով­սէ­սի մի­ջո­ցով եւ ա­ռաջ­նոր­դու­թե­ամբ: Աս­տո­ւած Տա­սը Պա­տո­ւի­րան­նե­րը տա­լիս է Մով­սէ­սին, ո­րոն­ցից Ա­ռա­ջին պա­տո­ւի­րանն ա­սում է. «Ե՛ս եմ քո Տէր Աս­տո­ւա­ծը, ին­ձա­նից բա­ցի այլ աս­տո­ւած­ներ չպի­տի լի­նեն քեզ հա­մար…» (Ե­լք, 20, 2-3): Հին Կտա­կա­րա­նում հա­ւատ­քը կա­րող ե­նք գտ­նել ոչ մի­այն որ­պէս կրա­ւո­րա­կան հա­ւատք՝ այ­սինքն լոկ ըն­դու­նել Ա­ստ­ծոյ կող­մից մար­դուն յայտ­նած ի­րա­կա­նու­թե­ան կամ պար­տա­կա­նու­թե­ան մէջ, այլ նաեւ այն գտ­նենք ներ­գոր­ծա­կան հա­ւատ­քի մէջ: Այ­սինքն, այն որ  կա­յա­նում է  աս­տո­ւա­ծային սպառ­նա­լիք­նե­րի ու ար­տա­յայ­տո­ւած պա­տիժ­նե­րի մէջ, ե­րբ մար­դը չհա­ւա­տաց. «­Հա­ւատք չու­նե­ցող որ­դի­նե­րը ի­նձ վր­դո­վե­ցին չաս­տո­ւած­նե­րով, ի­նձ բար­կաց­րին ի­րենց կուռ­քե­րով, ու­րեմն ես էլ ի­րենց կան­հանգս­տաց­նեմ ի­րաւ ա­զգ չե­ղող մարդ­կան­ցով­…իմ բար­կու­թիւ­նից հուր է բոր­բո­քո­ւել… Դր­սից սու­րը, ներ­սից եր­կիւ­ղը թող ո­չն­չաց­նեն նրանց…» (Ե­րկ­րորդ օ­րէնք 32, 21-27), այս­պէս է ա­սում Աս­տո­ւած՝ բիւ­րե­ղաց­նե­լու եւ հաս­տա­հիմ հա­ւատ­քի մէջ ամ­րապն­դե­լու իր ը­նտ­րած ժո­ղովր­դին:

 

­Հին Կտա­կա­րա­նը, օ­րէնք­նե­րի եւ մար­գա­րէ­նե­րի պա­րու­նակ է, ո­րոնք պէտք է պատ­րաս­տէ­ին խոս­տա­ցո­ւած Մե­սի­այի՝ Քրիս­տո­սի գա­լուս­տը, որ իր հեր­թին պի­տի գար եւ վե­րա­նո­րո­գէր Հայր Ա­ստ­ծոյ նա­խա­ձեռ­նած Յայտ­նու­թիւ­նը, քա­րո­զել յա­ւի­տե­նա­կան ար­քա­յու­թիւ­նը, հրա­ւի­րել եւ ամ­րապն­դել ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դին իր հա­ւատ­քին մէջ, եւ նրանց հաշ­տեց­նել Ա­ստ­ծոյ հետ ի գին իր սր­բազ­նա­գոյն ա­րե­ան մկր­տու­թե­ան: Հին Կտա­կա­րա­նը ամ­բող­ջա­կան եւ բա­ցա­յայտ մի­ջոցն է՝ ա­ւե­տե­լու Մի­ա­ծին Որ­դու գա­լուս­տը: 

 

Որ­պէս ան­մի­ջա­կան նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւն Քրիս­տո­սի գալս­տե­ա­նը Դա­ւիթ մար­գա­րէն մար­գա­րէ­ա­նում է եւ սաղ­մոս­նե­րի ա­ռա­ջին գր­քի մէջ Քրիս­տո­սի գա­լուս­տը նշում է հե­տե­ւե­ալ բա­ռե­րով. «­Տէ­րը ա­սաց ի­նձ. «­Դու իմ Որ­դին ես, ես այ­սօր ծնե­ցի Քեզ»» (Սղմ. 1, 7): Այս մար­գա­րէ­ու­թե­ամբ է յայ­տա­րա­րում Ա­ստ­ծոյ փրկ­չա­գոր­ծա­կան ամ­բողջ ծրա­գի­րը եւ ծնունդ առ­նում Մե­սի­այի գա­լուս­տը:

Ի հե­ճուկս մարդ­կու­թե­ան խս­տասր­տու­թե­ան ու ան­հա­ւա­տու­թե­ան՝ Հայր Աս­տո­ւած, ու­ղար­կում է իր Մի­ա­ծին Որ­դուն՝ որ­պէս հա­մայն աշ­խար­հի եւ մարդ­կու­թե­ան Փր­կիչ: Այս­պէս է մար­գա­րէ­ա­նում Դա­ւիթ մար­գա­րէն իր սաղ­մո­սեր­գի մէջ եւ ա­սում Մե­սի­այի մա­սին. «Ն­րանց կը հո­վո­ւես եր­կա­թե­այ գա­ւա­զա­նով…­…Արդ, թա­գա­ւոր­նե՛ր, ո­՛ւշ դարձ­րէք սրան, եւ խրա­տո­ւե­ցէ՛ք ա­մէնքդ…­Ծա­ռայե­ցէ՛ք Տի­րո­ջը եր­կիւ­ղով եւ ցն­ծա­ցէ՛ք նրա առ­ջեւ դո­ղա­լով» (Սղմ.1, 9-12): Ա­ւե­լի­ով  է ար­տա­յայ­տում նոյն մար­գա­րէն իր ու­թե­րորդ սաղ­մո­սի մէջ՝ ա­սե­լով հե­տե­ւե­ա­լը. «­Մար­դը ի­՞նչ է, որ յի­շում ես նրան կամ մար­դու որ­դին, որ այ­ցի գաս նրան» (Սղմ. 8, 5): Այս տո­ղե­րի մէջ ցու­ցա­բե­րում են եր­կու պատ­կեր­ներ. ա­ռա­ջի­նը՝ Դա­ւի­թը, որ­պէս մարդ է հա­ւա­տում Ա­ստ­ծուն, եւ նրա ո­ղոր­մու­թե­անն ու աս­տո­ւա­ծային ան­սահ­ման սի­րուն, ի­սկ ե­րկ­րոր­դը՝ աս­տո­ւա­ծային գե­րա­գոյն խո­նար­հու­թե­ա­նը, ո­րով Աս­տո­ւած խո­նար­հում է մին­չեւ մեր մարդ­կային նո­ւաս­տու­թիւ­նը ու մարմ­նա­նա­լով գա­լիս է այ­ցե­լու­թե­ան:

Դա­ւիթ Մար­գա­րէն գի­տա­կից է մարդ­կային խս­տասր­տու­թե­անն ու ան­հա­ւա­տու-թե­ա­նը, գի­տա­կից է նաեւ Ա­ստ­ծոյ շնորհ­քին ա­նար­ժան լի­նե­լուն: Բայց եւ այն­պէս, Աս­տո­ւած չի լքում մար­դը, այլ ո­րո­շում է  մար­դա­նալ, ապ­րել նրա հետ, դար­մա­նել նրա մե­ղան­չա­կան վէր­քե­րը, ու ա­նա­ռակ որ­դու նման վե­րա­դարձ­նում հայ­րա­կան տուն: Դրա հա­մար մար­գա­րէն հարց­նում է «­Մար­դն ի­՞նչ է, որ յի­շում ես նրան, կամ՝ մար­դու որ­դին, որ այ­ցի գաս նրան» ( Սղմ. 8, 5):

 

­

Եւ Բանն մար­մին ե­ղեւ եւ բնա­կե­աց ի մեզ:                         

Ք­րիս­տոս Մարմ­նա­ցաւ, որ մարդ­կային բնու­թիւ­նը սր­բաց­նի                                                   

Երբ ժա­մա­նակն ե­կաւ, Մա­րի­ա­մը՝ ա­նա­րատ յ­ղա­ցե­ա­լը, ծնեց աշ­խար­հի Փրկ­չին: «եւ նա ծնեց իր Ա­նդ­րա­նիկ որ­դուն, խան­ձա­րու­րի մէջ փա­թա­թեց նրան ու դրեց մսու­րի մէջ…» (Ղուկ. 2, 5-7), ի­սկ այդ ըն­թաց­քում հա­րուստ­նե­րը վայե­լում է­ին ի­րենց պա­լատ­նե­րի հա­ճոյք­նե­րը, եւ թա­գա­ւոր­ներն ի­րենց կու­տա­կած հարս­տու­թիւն­նե­րը:

 

­Հո­վիւ­նե­րը դար­ձան նրա ա­ռա­ջին հա­ւա­տա­ցող­նե­րը, ի­նչ­պէս նաեւ ա­ռա­ջին ա­ռա­քե­ալ­նե­րը՝ աշ­խար­հին հա­ղոր­դե­լու նո­րա­ծին Մե­սի­այի ա­ւե­տի­սը: Նոր Կտա­կա­րա­նի մէջ յի­շա­տա­կո­ւած հո­վիւ­նե­րի պատ­մու­թիւ­նը հա­ւատ­քի եւ ա­ւե­տա­րա­նա­ցու­մի ա­ռա­ջին Ռահ­վի­րա­նե­րի պատ­կերն է այ­սօ­րո­ւայ ը­մբռ­նու­մով:

Մ­սու­րի մա­նու­կը՝ Էմ­մա­նո­ւէ­լը, ո­րի մա­սին Հին Կտա­կա­րա­նը խօ­սեց եւ մար­գա­րէ­ա­ցաւ, տա­րի­ներ յե­տոյ ի­րա­կա­նու­թիւն դար­ձաւ: Նո­րա­ծին Փր­կի­չը ժա­մա­նա­կի մէջ պի­տի հիմ­նէր, ամ­րապն­դէր ու  հաս­տա­տէր Ա­ստ­ծոյ ը­նտ­րե­ալ նոր ժո­ղովր­դին իր հա­ւատ­քի մէջ: Աս­տո­ւա­ծային իշ­խա­նու­թե­ամբ պի­տի հռ­չա­կէր Նոր Ո­ւխ­տի Կտա­կա­րա­նը, եւ ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դին հաշ­տեց­նե­լով Հայր Ա­ստ­ծոյ հետ, պի­տի ա­պա­հո­վէր նրա յա­ւի­տե­նա­կան փր­կու­թիւ­նը եւ այս­պի­սով, Նոր Կտա­կա­րա­նի նոր ո­ւխ­տը՝ հա­ւատ­քի մի­ակ աղ­բիւրն ու մի­ակ ճշ­մա­րիտ մի­ջո­ցը պի­տի դառ­նար: Քրիս­տոսն ան­ձամբ է ա­սում. «­Մի՛ կար­ծէք, թէ Օ­րէն­քը կամ մար­գա­րէ­նե­րին ջն­ջե­լու ե­կայ. չե­կայ ջն­ջե­լու, այլ՝ լրաց­նե­լու» (Մատթ.5, 17): Ու­րեմն Քրիս­տոսն է ժա­մա­նա­կի լրու­մը:

Չորս Ա­ւե­տա­րա­նիչ­նե­րը, հո­վիւ­նե­րի նման ի­րենց լսա­ծի եւ տե­սա­ծի վրայ հիմ­նո­ւած, հա­ւա­տար­մու­թե­ամբ աշ­խար­հին հա­ղոր­դե­ցին Նոր կտա­կա­րա­նի փր­կու­թե­ան պատ­գա­մը: Ա­ռա­քե­ալ­նե­րը քա­րո­զե­ցին Ա­ստ­ծոյ Ա­ւե­տա­րա­նը հա­մայն աշ­խար­հին: Նրանք ապ­րե­ցին եւ վկայե­ցին Քրիս­տո­սի ա­րե­ան գնով: Այս­պէս էր Պետ­րո­սի ա­ռա­քե­ալ­նե­րի Վէ­մի վախ­ճա­նը, Պօ­ղո­սի, Թա­դէ­ո­սի եւ Բար­թո­ղի­մէ­ո­սի, Ստե­փա­նո­սի եւ մնա­ցած  ա­ռա­ջին ե­կե­ղեց­ւոյ մար­տի­րոս­նե­րի վկա­յու­թիւ­նը, ո­րոնք յա­նուն հա­ւատ­քի պաշտ­պա­նու­թե­ան եւ վկա­յու­թե­ան տեն­չան­քին, կն­քե­ցին ի­րենց կե­ան­քը՝ այս աշ­խար­հի մէջ վայե­լե­լու խոս­տա­ցո­ւած ե­րկ­նային յա­ւի­տե­նա­կան եր­ջան­կու­թիւ­նը:

Սա է ճշ­մար­տու­թիւ­նը, որ հար­կա­ւոր է մեր հո­գի­նե­րի փր­կու­թե­ան հա­մար,  ո­րով­հե­տեւ Նոր Կտա­կա­րա­նի է­ջե­րից գի­տենք, թէ որ­քա՜ն դժո­ւար էր հրե­ա­նե­րի՝ ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դի, սր­տի մէջ վե­րա­հաս­տա­տել հա­ւատ­քը: Ան­չափ հե­տաքր­քիր է այն հա­տո­ւա­ծը, թէ Յի­սուսն ի­նչ­պի­սի կա­տա­ղու­թիւն եւ դի­մադ­րու­թիւն է գտ­նում հրե­ա­նե­րից, ե­րբ ին­քի­րեն յա­յա­տա­րա­րում է հրե­ա­նե­րին՝ ա­սե­լով «Ես Ա­ստ­ծոյ Որ­դին եմ» (Յովհ.10, 36): Նրանք հայ­հո­յանք է­ին հա­մա­րում Յի­սու­սի ար­տա­յայ­տու­թիւ­նը, որ հա­մար­ձակ­ւում էր ի­նք­նի­րեն Ա­ստ­ծոյ Որ­դի կո­չել: Բայց եւ այն­պէս, այս յայտ­նու­թե­ան վրայ մենք այ­սօր մեր հա­ւատ­քի դա­ւա­նանքն ե­նք կա­տա­րում եւ  հա­մո­զո­ւած ա­ղօ­թում «­…Աս­տո­ւած յԱս­տու­ծոյ…Ծ­նունդ եւ ոչ ա­րա­րած, նոյն ի­նքն ի բնու­թե­նէ Հօր… Որ­դի Աս­տու­ծոյ»: Ե­րբ Քրիս­տոսն ի­նք­նի­րեն յայ­տա­րա­րում է Ա­ստ­ծու Որ­դին, մենք Ս. Պետ­րո­սի նման պէտք է ա­սենք. «­Դու ես Քրիս­տո­սը՝ կեն­դա­նի Ա­ստ­ծու Որ­դին» (Մատթ.16, 16), «­Դու յա­ւի­տե­նա­կան կե­ան­քի խօս­քեր ու­նես» (Յով.6, 70), Դու ես ճշ­մա­րիտ մարմ­նա­ցե­ալ Աս­տո­ւա­ծը, խոս­տա­ցո­ւած Մե­սի­ան, ո­րն ե­կաւ եւ բնա­կո­ւեց մեր մէջ, Դու ես աշ­խար­հի Փր­կի­չը, որ մեզ մաք­րեց սուրբ ա­րիւ­նով, ա­զա­տեց սա­տա­նայի ո­րո­գայթ­նե­րից եւ որ­դեգ­րու­թե­ամբ հաշ­տեց­րեց Հայր Ա­ստ­ծոյ հետ: Սա­կայն այս ա­մէ­նը հրե­ա­նե­րի մօտ բո­լո­րո­վին տար­բեր ի­մաստ ստա­ցաւ: Նրանք չէ­ին ու­զում ըն­դու­նել Քրիս­տո­սին որ­պէս Ա­ստ­ծոյ Որ­դի: Նրանք մեր­ժում է­ին հա­ւա­տալ նրան, ո­րով­հե­տեւ նրա մէջ տես­նում է­ին ի­րենց նման մարդ ա­րա­րա­ծի: Էլ չա­սենք, որ տես­նում է­ին մի մե­ղա­ւո­րի, ո­րն ի­րա­ւունք չու­նէր սր­բապղ­ծե­լու Ա­ստ­ծոյ ա­նու­նը:

 

Այն ժա­մա­նա­կո­ւայ Հրե­ա­նե­րի հո­գե­բա­նու­թե­ա­նը խան­գա­րում էր ոչ մի­այն Քրիս­տո­սի այն խօս­քը որ «Ես Ա­ստ­ծոյ Որ­դին եմ» (Յով.10, 36), այ­լեւ այդ  խօս­քի շա­րու­նա­կու­թիւ­նը, որ­տեղ ա­սում է. «Ե­թէ իմ Հօր գոր­ծե­րը չեմ ա­նում, ի­նձ մի՛ հա­ւա­տա­ցէք: Ի­սկ ե­թէ ա­նում եմ, ե­թէ ի­նձ էլ չէք հա­ւա­տում, գոր­ծե­րի՛ն հա­ւա­տա­ցէք, որ­պէս­զի ի­մա­նաք եւ ճա­նա­չէք, որ Հայ­րը իմ մէջ է, եւ ե­ս՝ Հօր մէջ» (Յովհ. 11, 37-38): Այ­սինքն, ի հե­ճուկս հրե­ա­նե­րի կամ­քին, Յի­սուսն իր խօս­քին մէջ հաս­տատ է մնում՝ «ես եւ Հայ­րը մէկ ե­նք»: Ե­րկ­րորդ՝ Քրիս­տո­սը հրե­ա­նե­րից պա­հան­ջում էր Հա­ւատք եւ վկա­յու­թիւն, ի­նչ որ նրանք բա­ցար­ձակ մեր­ժում է­ին: Մինչ, այ­սօր մենք նոյ­նը չե՞նք մեր­ժում, ի­նչ­պէս ան­ցե­ա­լում հրե­ա­նե­րը մեր­ժե­ցին Ա­ստ­ծուց մեզ տրո­ւած շնորհ­քը: Նոյ­նիսկ Հն­գա­մա­տե­ա­նից, օ­րէնք­նե­րից եւ մար­գա­րէ­նե­րից Մե­սի­այի ճշ­մա­րիտ աս­տո­ւա­ծու­թիւ­նը ի­մա­նա­լով հան­դերձ Հրե­ա­նե­րը նրան մեր­ժե­ցին: Այ­սօր մենք ե­ւս, Յի­սու­սի ամ­բող­ջա­կան փրկ­չա­գոր­ծա­կան ի­րա­կա­նու­թիւ­նը Հին եւ Նոր Կտա­կա­րան­նե­րից ի­մա­նա­լով հան­դերձ, շա­րու­նա­կում ե­նք նրան մեր­ժել մեր ա­ռօ­րե­այ մեղ­քե­րով:

Հ­րե­ա­նե­րը գի­տէ­ին, որ Մե­սի­ան պի­տի գայ: Օ­րէնք­ներն ու մար­գա­րէ­նե­րը խօ­սել է­ին նրա գա­լուս­տի մա­սին, զգու­շաց­րել եւ պատ­րաս­տել է­ին ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դին այդ պա­հի ի­րա­կա­նու­թե­ա­նը եւ լոյ­սին, եւ սա­կայն նրանք նա­խընտ­րե­ցին խա­ւա­րը, շա­րու­նա­կե­ցին ը­նդ­դի­մա­նալ, մեր­ժել Ա­ստ­ծոյ պատ­րաս­տած փրկ­չա­գոր­ծա­կան ծրա­գի­րը: 

Յի­րա­ւի ան­հաս­կա­նա­լի է հրե­ա­նե­րի ը­նդ­դի­մա­ցող հո­գե­բա­նու­թիւ­նը Մե­սի­այի հան­դէպ, որ ե­կել էր ի­րենց փր­կե­լու սա­տա­նայի նեն­գու­թիւն­նե­րից:

­Նոյ­նը մենք այ­սօր, ի­՜նչ հա­մար­ձա­կու­թե­ամբ շա­րու­նա­կա­բար մեր­ժում ե­նք մեզ ձրի­ա­բար տրո­ւած աս­տո­ւա­ծային շնորհ­նե­րը: Ան­ցե­ա­լում Հրե­ա­նե­րը գի­տա­կից է­ին ի­րենց յա­տուկ կոչ­մա­նը. որ­պէս ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուրդ աշ­խա­տե­լու աս­տո­ւա­ծային փրկ­չա­գոր­ծա­կան ծրագ­րի մէջ եւ մին­չեւ այ­սօր շա­րու­նա­կում են այն յի­շել եւ պա­հան­ջել բո­լո­րից ըն­դու­նո­ւել այդ­պէս: Այ­սօ­րո­ւայ քրիս­տո­նե­ա­ներս նոյն­պէս ու­զում ե­նք ըն­դու­նո­ւել որ­պէս քրիս­տո­նե­այ, սա­կայն մեր կե­ան­քը չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում սոյն կոչ­մա­նը:

 

Փր­կի­չը, ե­կաւ եւ ի­նք­նի­րեն յայտ­նեց իր գոր­ծած հրաշք­նե­րով: Հրե­ա­նե­րը լսե­ցին նրա քա­րոզ­նե­րը, վայե­լե­ցին նրա կա­տա­րած բու­ժում­նե­րը, կե­րան նրա տո­ւած հրա­շա­գործ հա­ցը, տե­սան Ղա­զա­րո­սի յա­րու­թիւ­նը, բայց մնա­ցին կու­րա­ցած, կարծ­րա­ցած ի­րենց մեղ­քի մէջ  «…­մեղ­քը ո­՞ւ­մն է, որ կոյր է ծնո­ւել. նրա՞­նն է, թէ՞ հօրն ու մօ­րը»: (Յովհ.9, 2): Նրանք կոյր չէ­ին, բայց կոյր մնա­ցին մին­չեւ Քրիս­տո­սի խա­չե­լու­թիւ­նը, ե­րբ Փա­րի­սե­ցի­ներն ու դպիր­նե­րը բր­տօ­րէն գո­ռում է­ին ա­սե­լով. ե­թէ դու ես Ա­ստ­ծոյ Որ­դին ի­ջիր խա­չի վրայից: Այ­սօր մենք ե­նք այն ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուր­դը, որ ը­նդ­դի­մա­նում է  Քրիս­տո­սին: Հարց տանք մենք մեզ. որ­քա­նո՞վ ե­նք տար­բեր­ւում ան­ցե­ա­լի ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դից: Մենք, որ վայե­լե­ցինք ու ա­մէն օր վայե­լում ե­նք Քրիս­տո­սի հրաշք­ներն ու բա­րիք­նե­րը մեր կե­ան­քի մէջ, մենք որ փր­կո­ւե­ցինք Քրիս­տո­սի Ս. Ա­րիւ­նով, չե՞նք բա­ցա­կան­չում ար­դե­օք ան­ցե­ա­լի ը­նտ­րե­ալ ժո­ղովր­դի նման, թէ «ի՞նչ նշան կը տաս մեզ, որ հա­ւա­տանք, որ Դու ես Ա­ստ­ծու Որ­դին»: Քրիս­տո­սը Հա­ւատք եւ վկա­յու­թիւն խնդ­րեց եւ այ­սօր էլ է խնդ­րում: Ե­թէ Հա­ւատ­քը չգոր­ծադ­րենք, կը մնանք սնան­կա­ցած: Յա­կոբ ա­ռա­քե­ա­լը ա­սում էր. «Ի՞նչ ար­ժէ հա­ւա­տա­լը, ե­թէ այն չենք գոր­ծադ­րում: Սա­տա­նա­ներն էլ են Ա­ստ­ծուն հա­ւա­տում եւ սոս­կում: Հա­ւատքն ա­ռանց գոր­ծի մե­ռած է: Աբ­րա­համն իր գոր­ծով ար­դա­րա­ցաւ»:

­

Արդ, Քրիս­տո­սը մեր փր­կու­թե­ան Ո­ւխտն է, օ­րէն­քի եւ մար­գա­րէ­նե­րի լրումն է: Քրիս­տո­սին հա­ւա­տա­ցող­նե­րը նրա ը­նտ­րե­ալ եւ փր­կո­ւած ժո­ղո­վուրդն են: Նա է գլու­խը, որ «­մա­հո­ւան մատ­նո­ւեց մեր յան­ցանք­նե­րի հա­մար եւ յա­րու­թիւն ա­ռաւ, որ մեզ ար­դա­րաց­նի» (Հ­ռոմ.4, 25): Ի­նքն է մար­գա­րէ­նե­րի լրու­մը եւ նրա­նով է սկս­ւում նոր Կտա­կա­րա­նը՝ հիմ­նո­ւած ոչ օ­րէն­քի, այլ սի­րոյ եւ շնորհ­քի վրայ: Քրիս­տոսն իր աս­տո­ւա­ծու­թիւ­նը հաս­տա­տե­լու հա­մար մին­չեւ վեր­ջին պա­հը փոր­ձեց բո­լո­րին հա­ւա­քել եւ բա­ցատ­րել աս­տո­ւա­ծային ճշ­մար­տու­թիւ­նը, իր ա­շա­կերտ­նե­րին ան­գամ հարց­րեց, թէ «­Մար­դիկ իմ մա­սին ի­՞նչ են ա­սում, ո­՞վ է մար­դու որ­դին»(Մատթ.16,13) եւ ա­շա­կերտ­նե­րը թո­ւե­ցին զա­նա­զան մարդ­կանց զա­նա­զան կար­ծիք­նե­րը իր մա­սին, ու ե­րբ պա­տաս­խա­նը լսեց, հար­ցու­մը նրանց  ո­ւղ­ղե­լով ա­սաց. «Իսկ դուք իմ մա­սին ի­՞նչ էք ա­սում, ո­՞վ եմ ես» (Մատթ.16, 15): Այ­սօր այս հար­ցու­մը մեզ է ո­ւղղ­ւում. ո­՞վ է Քրիս­տո­սը մեզ հա­մար՝ բա­րի մար­գա­րէ՞, մարդ­կային պատ­մու­թե­ան հան­ճա­րեղ գիտ­նա­կա՞ն, թէ՞ զա­նա­զան կրօ­նա­կան հո­սանք­նե­րի նման աշ­խարհ ե­կած վար­դա­պե­տու­թե­ան մի Ռահ­վի­րայ: Ի­՞նչ էք կար­ծում, ով է Քրիս­տո­սը մեզ հա­մար: Կա­րո՞ղ ե­նք ար­դե­օք Պետ­րոս ա­ռա­քե­ա­լի նման ա­սել «­Դու ես Քրիս­տո­սը՝ կեն­դա­նի Ա­ստ­ծու Որ­դին» (Մատթ.16, 16) եւ մենք դէ­պի ո­՞ւմ գնանք:

Յի­րա­ւի Պետ­րո­սի պա­տաս­խա­նը հաս­տա­տում է  հե­տե­ւե­ալ ի­րա­կա­նու­թիւ­նը «եւ Բանն մար­մին ե­ղեւ եւ բնա­կե­աց ի մեզ»: Քրիս­տո­սը՝ մարմ­նա­ցե­ալ Աս­տո­ւա­ծը, ե­կաւ բնա­կե­լու մեր մէջ, ապ­րե­լու եւ կրե­լու մեր բո­լո­րի ցա­ւերն ու վշ­տե­րը, բա­ցի մեղ­քից, եւ դրանք դար­մա­նե­լով մեզ բարձ­րաց­նե­լու առ Հայր: Հա­կա­ռակ մեր ո­չն­չու­թե­ան, ո­րի առ­ջեւ Դա­ւիթ Մար­գա­րէն զար­մա­նա­լով հարց­նում է. «­Մար­դն ի­՞նչ է, որ յի­շում ես նրան, կամ՝ մար­դու որ­դին, որ այ­ցի գաս նրան», ո­րով­հե­տեւ Դա­ւիթ մար­գա­րէն, դի­տե­լով Ա­ստ­ծոյ մե­ծու­թիւ­նը եւ խոս­տո­վա­նե­լով մարդ­կային խեղ­ճու­թիւ­նը, հի­ա­ցու­մով հարց­նում էր, թէ ի­նչ­պէ՞ս կա­րող է սա պա­տա­հել մար­դու հետ:

 

Ան­տա­րա­կոյս, մենք, որ Ա­դա­մի մեղ­քի պա­ճա­ռով դրախ­տից ար­տաք­սո­ւած ա­րա­րած­ներ ե­նք, կա­րող ե­նք նոյն­պէս զար­մա­նալ եւ մեր կե­ան­քը քն­նե­լով ա­սել. ո­՞վ ե­նք մենք, որ Աս­տո­ւած մեզ ու­ղար­կէր իր Մի­ա­ծին Որ­դուն: Մեր կե­ան­քի մէջ կա­տա­րած ո­՞ր մի ե­րախ­տա­գի­տա­կան գոր­ծի կամ բա­րի­քի հա­մար է, որ Աս­տո­ւած ու­զում էր մեզ վար­ձատ­րել: Այս հար­ցե­րի պա­տաս­խա­նը կա­րե­լի է հա­մա­ռօ­տել հա­կիրճ բա­ռե­րով. մար­դու հան­դէպ ու­նե­ցած ան­հուն սէ՛­րը Ա­ստ­ծուն մղեց ա­մէն զո­հո­ղու­թե­ան:

 

Ուս­տի, ե­կէք Պետ­րոս Ա­ռա­քե­ա­լի նման հա­մար­ձա­կօ­րէն գո­չենք. «­Դու ես Ա­ստ­ծոյ Որ­դին», այ­սինքն՝ հա­ւա­տալ Քրիս­տո­սի աս­տո­ւա­ծու­թե­ա­նը, որ ու­նե­նանք Քրիս­տո­սի մխի­թա­րա­կան պա­տաս­խա­նը Պետ­րո­սին «Ե­րա­նի՜ է քեզ, Սի­մո՛ն, Յով­նա­նի՛ որ­դի, ո­րով­հե­տեւ մար­մի­նը եւ ա­րիւ­նը չէ, որ յայտ­նեց քեզ, այլ՝ իմ Հայ­րը, որ ե­րկն­քում է» (Մատթ.16, 17), այ­սինքն ե­րա­նի քեզ, ո­՛վ մարդ, որ ե­րկ­նա­ւոր Հայ­րը քեզ յայտ­նեց այս ճշ­մար­տու­թիւ­նը՝ Քրիս­տո­սի աս­տո­ւա­ծու­թիւ­նը, ո­րից յե­տոյ պէտք է ար­ժա­նա­նանք Քրիս­տո­սի հիմ­նած Նոր Ո­ւխ­տի՝ Քրիս­տո­սի Ե­կե­ղե­ցու մա­սը կազ­մե­լուն, ո­րի գլուխ կանգ­նեց­րեց Պետ­րոս Ա­ռա­քե­ա­լին. «եւ ես  քեզ ա­սում եմ, որ դու վէմ ես, եւ այդ վէ­մի վրայ պի­տի կա­ռու­ցեմ իմ ե­կե­ղե­ցիս» (Մաթ.16, 18): Քրիս­տո­սի վե­րոյի­շե­ալ խօս­քե­րում կան ե­րկ­նային ար­ժէք­ներ՝ Ա­ստ­ծոյ որ­դի­նե­րի ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թիւնն ու ա­զա­տու­թիւ­նը, ո­րոնց սր­տի մէջ բնակ­ւում է Ս. Հո­գին:

 

­Դու վէմ ես, եւ այդ վէ­մի վրայ պի­տի կա­ռու­ցեմ իմ ե­կե­ղե­ցին:­

Ան­տա­րա­կոյս, Քրիս­տո­սի հիմ­նած Ե­կե­ղե­ցին այն ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուրդն է, որ Աս­տո­ւած հրա­ւի­րեց, պատ­րաս­տեց ու փր­կեց իր Մի­ա­ծին Որ­դու Ս. Ա­րիւ­նով: Ե­կե­ղե­ցին հիմ­նո­ւած է այս խօս­քի վրայ. «եւ ես  քեզ ա­սում եմ, որ դու վէմ ես, եւ այդ վէ­մի վրայ պի­տի կա­ռու­ցեմ իմ ե­կե­ղե­ցին» (Մատթ.16, 18): Պետ­րո­սը եւ տասն­մէկ ա­ռա­քե­ալ­նե­րը, ի­նչ­պէս նաեւ նրանց յա­ջորդ­նե­րը ե­ղան ոչ մի­այն այս շի­նո­ւած­քի հիմ­քե­րը, այ­լեւ պար­տա­կա­նու­թիւն ու­նե­ցան շա­րու­նա­կե­լու Նոր Ո­ւխ­տի ա­ւե­տա­րա­նա­ցու­մը՝ յու­շե­լով հա­ւա­տա­ցե­ալ­նե­րին հա­ւատ­քի կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, խնա­մե­լով եւ ծա­ռայե­լով նրանց հո­գի­նե­րի փր­կու­թե­ան գոր­ծին: Ա­ռա­քե­ալ­նե­րի շուրջ կազ­մո­ւած հա­սա­րա­կու­թիւ­նը, ո­րը սկիզբ ա­ռաւ Ե­րու­սա­ղէ­մում, ա­պա տա­րա­ծո­ւեց ամ­բողջ աշ­խար­հում, ե­ղաւ թթխ­մո­րը Ը­նդ­հան­րա­կան ե­կե­ղե­ցու:

 

­Կորն­թա­ցի­նե­րին ո­ւղ­ղած ա­ռա­ջին թուղ­թի մէջ Պօ­ղոս ա­ռա­քե­ալն ա­սում է. «­Գա­լով ի­նձ, ես ա­ռի Տի­րո­ջից ի­նչ որ իմ հեր­թին ա­ւան­դե­ցի ձեզ»: (Կորնթ.Ա.11, 23-26): Պօ­ղո­սը, որ հա­լա­ծում էր Յի­սու­սին հա­ւա­տա­ցող­նե­րին, գա­լիս է ա­պա­ցու­ցե­լու նրանց հա­ւատ­քի ար­ժէքն ու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը ի­րենց փր­կու­թե­ան հա­մար, խրա­խու­սե­լով նրանց հա­ւա­տալ, այն­պէս, ի­նչ­պէս ին­քը՝ Պօ­ղո­սը, հա­ւա­տաց Քրիս­տո­սի խօս­քին: Ճշ­մա­րիտ է, որ Ե­կե­ղե­ցին հիմ­նո­ւեց Պետ­րոս ա­ռա­քե­ա­լի ա­նո­ւա­նու­մով՝ որ­պէս իր եղ­բայր­նե­րի մէջ ա­ռա­ջին պա­տաս­խա­նա­տուն, սա­կայն Ե­կե­ղե­ցին հաս­տա­տո­ւեց վեր­ջին ը­նթ­րի­քի պա­հին, ե­րբ Յի­սու­սը հա­ցը կտ­րեց ու բա­ժա­նեց իր ա­շա­կերտ­նե­րին, ա­սե­լով. «Ա­ռէ՛ք կե­րէ՛ք…», ա­պա բա­ժա­կը բարձ­րաց­րեց ու ա­սաց. «Այս բա­ժա­կը Նոր Ո­ւխտն է իմ ա­րիւ­նով, ա­րէ՛ք այս իմ յի­շա­տա­կի հա­մար» (Կորնթ.Ա 11, 25): Ի­սկ «­Լոյս Աշ­խար­հի» (Lumen Gentium) կոն­դա­կի մէջ կար­դում ե­նք. «Ք­րիս­տո­սը հաս­տա­տեց այս նոր դա­շին­քը, այ­սինքն՝ Նոր Ո­ւխ­տի կան­չե­լով հրե­այ եւ բո­լոր ազ­գե­րի ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, որ հիմ­նո­ւեն ոչ մարմ­նե­ղէն մի­ու­թե­ան մէջ, այլ հոգ­ւով կազ­մեն Ա­ստ­ծու ժո­ղո­վուր­դը («­Լոյս Աշ­խար­հի», Բ 9): Ո­ւս­տի, ե­թէ մենք հա­ւա­տանք, կը դառ­նանք Ա­ստ­ծու ժո­ղո­վուրդ: Քրիս­տո­սին հա­ւա­տա­ցող­ներ «­Վե­րած­նո­ւէ՛ք ոչ թէ ա­պա­կա­նու­թե­ան են­թա­կայ սեր­մից, այլ՝ ա­նա­պա­կա­նից՝ Ա­ստ­ծու կեն­դա­նի եւ մշտն­ջե­նա­կան խօս­քով» (Պետ.1, 23): Ա­հա մի քա­նի տո­ղե­րի մէջ հա­մա­ռօ­տո­ւած Նոր Կտա­կա­րա­նի Նոր Ո­ւխ­տի՝ Մի­ա­ծին Որ­դու ա­րիւ­նով հաս­տա­տո­ւած Ուխ­տի բա­ցա­յայտ ճշ­մար­տու­թիւ­նը:

 

Ին­չո՞վ է տար­բեր­ւում Նոր Ո­ւխ­տը Հնից:

 

­Հին Կտա­կա­րա­նի մէջ հա­ւատ­քի եւ հա­ւա­տար­մու­թե­ան կան­չո­ղը Հայր Աս­տո­ւածն է, որ մի­ջամ­տում է մար­դու կե­ան­քի մէջ, հրահ­րում է, ո­ւղ­ղում եւ ա­ռաջ­նոր­դում իր ժո­ղովր­դին օ­րէն­քի հի­ման վրայ: Ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուր­դը հե­տե­ւում է Ա­ստ­ծոյ ձայ­նին, լսում նրա հրա­ման­նե­րը, բայց եր­բեմն սայ­թա­քում  է ու հետ վե­րա­դառ­նում Ա­ստ­ծուց ի­րեն տո­ւած օ­րէն­քին:

Նոր Ո­ւխ­տի Կտա­կա­րա­նը Որ­դին է, որ Հօր նման ըն­թա­նում է իր մե­սի­ա­կան ժո­ղովր­դի հետ, սո­վո­րեց­նում, հրա­ւի­րում է հա­ւատ­քի եւ վկա­յու­թե­ան, բա­ցատ­րում է եւ զգու­շաց­նում, սա­կայն ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թիւնն ու ա­զա­տու­թիւ­նը պայ­ման են Ա­ստ­ծու որ­դի­նե­րի հա­մար: Ա­ստ­ծու Որ­դին Նոր Օ­րէն­քը հե­տե­ւորդ­նե­րի սի­րոյ օ­րէնքն է, որ Յո­վան­նէ­սի Ա­ւե­տա­րա­նի մէջ ե­նք գտ­նում: Յի­սուսն ա­սում է իր հե­տե­ւորդ­նե­րին. «­Նոր պա­տո­ւի­րան եմ տա­լիս ձեզ, որ սի­րէք մի­մե­անց. ի­նչ­պէս ես ձեզ սի­րե­ցի, դուք էլ մի­մե­անց սի­րե­ցէք: Ե­թէ դուք մի­մե­անց սի­րէք, դրա­նով բո­լո­րը պի­տի ի­մա­նան, որ դուք իմ ա­շա­կերտ­ներն էք» (Յովհ.13, 34-35): Այս է նոր պա­հան­ջը. Ա­ստ­ծուն հա­ւա­տալ սի­րոյ օ­րէն­քի հո­վա­նու տակ: Ը­նտ­րե­ալ նոր ո­ւխ­տի ժո­ղո­վուր­դը պար­տա­կան է ըն­դու­նել Քրիս­տո­սի Նոր Պա­տո­ւէ­րը՝ ա­շա­կերտ­նե­րի նման եւ եր­կիւ­ղա­ծու­թե­ամբ լսել հե­տե­ւե­ա­լը. «Գ­նա­ցէ՛ք, ու­րեմն ա­շա­կերտ դարձ­րէ՛ք բո­լոր ազ­գե­րին, նրանց մկր­տե­ցէ՛ք Հօր եւ Որ­դու եւ Սուրբ Հո­գու ա­նու­նով: Ու­սու­ցէ՛ք նրանց պա­հել այն բո­լո­րը, ի­նչ որ ձեզ պա­տո­ւի­րե­ցի: Եւ ա­հա ես ձեզ հետ եմ բո­լոր օ­րե­րում՝ մին­չեւ աշ­խար­հի վախ­ճա­նը (Մատթ.28, 19-20):

Ուս­տի, Հին եւ Նոր Կտա­կա­րան­նե­րի տար­բե­րու­թիւ­նը պարզ է. ա­ռա­ջի­նը Օ­րէն­քի եւ ե­րկ­րոր­դը սի­րոյ ու շնորհ­քի Կտա­կա­րան է: Ե­թէ սի­րոյ եւ շնորհ­քի զա­ւակ­ներն ե­նք, ա­պա պար­տա­կան ե­նք վկայել մեր կե­ան­քով, բա­րի օ­րի­նա­կով, բա­րե­պաշ­տու­թե­ամբ եւ հե­զու­թե­ամբ, փնտ­րե­լով այն, ի­նչ որ մեզ մի­աց­նում է  Ա­ստ­ծուն՝ որ­պէս ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուրդ, ու հե­ռա­նալ մարդ­կային բո­լոր սայ­թա­քում­նե­րից, որ մեզ կա­րող են ի­րե­նից բա­ժա­նել: Միշտ յի­շենք հե­տե­ւե­ալ ճշ­մար­տու­թիւ­նը. «Աստ­ծու նո­ւի­րե­ալ­նե­րը ի­րար են մօ­տեց­նում հա­ւա­տա­ցե­ալ­նե­րին, ի­սկ կորս­տե­ան որ­դի­նե­րը բա­ժա­նում են նրանց»:

 

­Վասն Կրօ­նից եւ Հայ­րե­նե­աց

­Բա­զում ազ­գեր ցան­կա­ցան ու դեռ ցան­կա­նում են ու­նե­նալ այն իւ­րա­յա­տուկ տեղն ու դիր­քը, որ ու­նի հայ ե­կե­ղե­ցին ը­նդ­հան­րա­կան ե­կե­ղե­ցու մէջ: Ամ­բողջ հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թիւ­նը ե­զա­կի կո­չու­մի մի վկա­յա­րան է, որ ցո­լաց­նում է  մեր իս­կա­կան քրիս­տո­նե­այ ի­նք­նու­թիւ­նը՝ որ­պէս Ա­ստ­ծոյ նոր ը­նտ­րե­ալ ժո­ղո­վուրդ՝ Հին Կտա­կա­րա­նի հրե­այ ժո­ղովր­դի փո­խա­րէն: Այս ի­նք­նու­թե­ան ա­մե­նա­ցայ­տուն օ­րի­նակն են դա­րե­րի ըն­թաց­քում մեր կրած ան­վեր­ջա­նա­լի հա­լա­ծանք­նե­րի շղ­թան եւ մեր ան­թիւ նա­հա­տակ­նե­րի հոյ­լե­րը, ո­րոնք ի­րենց ա­րե­ան զե­ղու­մով վկայե­ցին յաչս աշ­խար­հի ի­րենց փա­րու­մը եւ հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը Քրիս­տո­սին՝ ա­ւե­տե­լով Նրա Սուրբ ա­նու­նը հա­մայն մարդ­կու­թե­ան:

 

­Մեր Հայ ե­կե­ղե­ցու պատ­մու­թե­ան ոս­կե­մա­տե­ա­նի է­ջե­րում մի­այն մեր հո­գե­ւո­րա­կան հայ­րե­րի ա­նուն­նե­րը չէն, ի­նչ­պէս Ս.Սա­հակ, Ս.Մես­րոպ, Ս.Ներ­սէս եւ միւս հս­կա­նե­րը: Չկան մի­այն փայ­լուն շր­ջա­նի հո­գե­ւոր ապ­րում­նե­րը, այլ կան դա­րե­րի ըն­թաց­քում յա­նուն Քրիս­տո­սի դափ­նեպ­սա­կը շա­հած­ներ ու նա­հա­տակ­ներ: Կան Վար­դա­նանք, Ապ­րի­լե­ան մի­լի­ո­նա­ւոր Նա­հա­տակ­նե­րը, կան աք­սո­րե­ալ­ներ, խոս­տո­վա­նող­ներ եւ լռու­թե­ան մէջ վասն Քրիս­տո­սի մար­տի­րոս­ներ:

Հայ ժո­ղո­վուր­դը չդա­դա­րեց բարձ­րա­ձայ­նել իր քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­մո­զում­նե­րը՝ խա­չը ու­նե­նա­լով որ­պէս զի­նան­շան եւ ա­սե­լով «­հա­զար ան­գամ չար­չա­րանքն ու խա­չը, քան մէկ ան­գամ Քրիս­տո­սին դա­ւա­ճա­նե­լը»: 

Ինչ­պէս ան­ցե­ա­լի ա­ռա­քե­ալ­նե­րը, այն­պէս էլ այ­սօր հայ ազ­գը, ի հե­ճուկս  ան­հա­ւա­տու­թե­ան շր­ջա­նի ճն­շում­նե­րի, Ա­ստ­ծու Սուրբ ա­նու­նը վառ պա­հեց իր սր­տի ու հո­գու մէջ: Խո­րա­պէս ար­մա­տա­ցած քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը փա­ռա­հեղ ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րով եւ քա­ջա­րի ապ­րում­նե­րով յաղ­թա­հա­րեց սրին ու սպառ­նա­լիք­նե­րին:

Այս հե­րոս­նե­րի շար­քում կա­րող ե­նք թո­ւել՝ ե­րա­նե­լի Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տին, Մա­լոյե­ան ե­պիս­կո­պո­սին, Դա­նի­էլ Վա­րու­ժա­նին, Պետ­րոս Դու­րե­ա­նին եւ շատ ու շատ ա­նյայտ, բայց պարզ հա­ւա­տա­ցե­ալ­նե­րի, ո­րոնք ոչ ա­մա­չե­ցին եւ ոչ էլ վա­խե­ցան բա­ցա­կան­չե­լու ի­րենց քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը, ը­նդ­հա­կա­ռա­կը, նրանք ա­րի­ա­բար եր­գե­ցին Ա­ստ­ծոյ փառ­քը, գրե­ցին Ա­ստ­ծոյ Սուրբ ա­նու­նը ոչ մի­այն ի­րենց սր­տե­րում ու հո­գի­նե­րում, այլ նաեւ ի­րենց գրա­կան  աշ­խա­տու­թիւն­նե­րում: Այս ան­ձանց յա­ջորդ­նե­րը մենք ե­նք՝ կան­չո­ւած ապ­րե­լու եւ վկայե­լու մեր քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը:

Ե­թէ ան­ցե­ա­լում ոս­կե­դա­րե­ան հո­գե­ւոր գրա­կա­նու­թիւն ու­նե­ցող հայ ժո­ղովր­դի ժա­ռանգ­նե­րը կա­րո­ղա­ցան տո­կալ հե­թա­նոս­նե­րին, ապ­րել եւ վկայել  քրիս­տո­նէ­ա­կան հա­ւատ­քը, ե­թէ ան­ցե­ա­լի  դժո­ւար, սեւ ու հա­լա­ծան­քի օ­րե­րին հայ ե­կե­ղե­ցին՝ կղեր ու ժո­ղո­վուրդ, կա­րո­ղա­ցան պա­հել ի­րենց ի­նք­նու­թիւնն ա­րե­ան գնով ու նրան վկայել, ա­ռա­ւել ե­ւս այս օ­րե­րին, ե­րբ մեր ե­կե­ղե­ցին վայե­լում է կա­տա­րե­ալ ա­զա­տու­թիւն, ա­ւե­լի հեշտ պէտք է լի­նի մեզ ապ­րել մեր հա­ւատ­քը, հա­մար­ձակ եւ ա­զատ ար­տա­յայ­տու­թե­ամբ վկայել եւ ա­ւե­տա­րա­նել՝ հե­տե­ւե­լով մեր նա­խա­հայ­րե­րի օ­րի­նա­կին, չտա­րո­ւել խա­բու­սիկ ու աշ­խար­հա­միտ հո­սանք­նե­րից, ո­րոնք փայ­լուն ա­պա­կի­նե­րով փոր­ձում են գո­ղա­նալ մեր սր­տի ու հո­գու գո­հար­նե­րը:

Այ­սօր, մինչ մենք մեր հայ­րե­նի հո­ղի վրայ վայե­լում ե­նք կրօ­նա­կան ա­զա­տու­թիւ­նը, դժ­բախ­տա­բար, նոյն այս հո­ղի վրայ Քրիս­տո­սի ա­նու­նը շա­հար­կող սուտ քա­րո­զիչ­ներ են վխ­տում, ո­րոնք ա­մէն մի­ջոց օգ­տա­գոր­ծում ե­ն՝ մեր հո­գե­ւոր զա­ւակ­նե­րին եւ կորս­տե­ան ճա­նա­պար­հի մատ­նե­լու: Հե­տե­ւա­բար ը­նտ­րու­թիւ­նը մերն է դար­ձե­ալ, ի­նչ­պէս իմ ա­ռա­ջին հո­վո­ւա­կան նա­մա­կիս մէջ: Ե­կե­ղե­ցին մեզ կան­չում է  հա­ւատ­քի եւ վկա­յու­թե­ան: Թող որ մեր օ­րի­նա­կը շո­ղայ աշ­խար­հի դի­մաց: Կղե՛ր ու ժո­ղո­վո՛ւրդ, բո­լորս մի սիրտ եւ մէկ հո­գի աշ­խա­տե՛նք Քրիս­տո­սի փառ­քի եւ մեր հո­գի­նե­րի փր­կու­թե­ան հա­մար:

 

Վս­տա­հե­լով Ա­ստ­ծու շնոր­հին եւ ո­ղոր­մու­թե­ա­նը, Աս­տո­ւա­ծա­մօր ան­հուն սի­րուն եւ բա­րե­խօ­սու­թե­ա­նը, խո­նար­հա­բար հայ­ցում եմ Ա­ռա­քե­լա­կան օ­րհ­նու­թիւ­նը մեզ եւ հա­մայն հայ հա­ւա­տա­ցե­ալ­նե­րին:

 

Արհի. հայր Ռափայէլ արք. Մինասեան

 Փետ­րո­ւար 14/2013

Առօրեայ Աւետարանը
Այբ Էջ | Բովանդակութիւն | Հասցէարան | Օգտակար Կապեր | Նամականի
Ներքին Պրպտում՝  Armenian Keyboard
Կարդացէ՛ք այս էջը հետեւեալ լեզուներով.-    
Վերարտադրութեան ամէն իրաւունք վերապահուած է Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ