Լուրեր եւ Ձեռնարկներ

Յանուն Հօր և Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ: Ամէն:
«Յիշեցէ՛ք ձեր առաջնորդները, որոնք աւետեցին ձեզի Աստուծոյ խօսքը, և դիտելով անոնց կեանքին վախճանը՝ հետեւեցէ՛ք անոնց հաւատքին» (Եբ. 13,7):

Արհիապատիւ Գերպծ. Տէր,
Ներկայացուցիչ մեր Ամենպտ. Կաթողիկոս-Պատրիարքին,
Գերյարգելի Ծայրագոյն Վարդապետ,
Ներկայացուցիչ Մխիթարեան Միաբանութեան Աբբահայրներուն,
Մեծայարգ Տիար Քաղաքապետ մեր Հայաւանին,
ԿԿ-ի սիրայարգ նորընտիր Անդամ,
Յարգարժան Ներկայացուցիչներ Եկեղեցիներու, Հիմնարկներու,
Միութիւններու և Մարմիններու,
Սիրելի անդամներ Աշգարեան ընտանիքին,
Հաւատաւոր Մխիթարեանցիներ,
Հ. Վարդանի «հայու հարազատներ»,
և քոյրերս-եղբայրներս հայկազուն,

Ս. Գիրքէն վերի մէջբերումով կ'ողջունեմ ձեզ, որ եկած էք մասնակցելու այս Հոգեհանգստեան ձայնաւոր Ս. Պատարագին՝ մատուցուած մեր լուսահոգի Գերպծ. Հ. Վարդան Եպս. Աշգարեանի (1937-2012) յաւերժերթին առաջին տարելիցին առիթով:
Ստուգիւ, հիմա՛ և հո՛ս ամէնէն արդիւնաւէտ պահն է ու շնորհագեղ վայրն է մեր հանդիպումին, ընդհանրապէս, մեր ննջեցեալներուն, և, յատկապէս, մեր սիրաբնակ Հ. Վարդանին հետ:
Առաջին հերթին՝ մեր հանդիպումը փոխադարձ աղօթքի հանդիպում է մեր հանգուցեալներուն հետ, «որոնք ննջեցին ի Տէր» (Յայտ. 14,13): Այսօր, անոնց «անդրանիկն» է Հ. Վարդան, որուն համար ինչպէս մենք կ'աղօթենք, այսպէս ալ անոր հոգին կ'աղօթէ մեզի համար:
Երկրորդ հերթին՝ մեր հանդիպումը յիշատակումի հանդիպում է մեր սիրելի և անմոռանալի Հ. Վարդանին հետ, որ կաթողիկէ հայերուս, մասնաւորապէս, ու լիբանանահայերուս, ընդհանրապէս, վերջին յիսուն տարիներուն հանրայայտ առաջնորդներէն մին հանդիսացաւ, ինք՝ Մարդը, Հայը, Մխիթարեանը, Վարդապետը, Եպիսկոպոսը, և իր այս հանգամանքներով՝ Դաստիարակը, Մատենագիրը, Քարոզիչը, Հռետորը, Գործիչը:
Եւ արդ, քանի վերի հրահանգը աստուածաշնչական է, ուստի, անսխալական ու անյետսկոչելի է, ես կը յիշեմ ու կը յիշեցնեմ մեր «առաջնորդը», «քաջ Հովիւը» ու «բարի Հովիւը», որուն հետ իմ ծանօթութենէս ու ճանաչումէս աւելի՝ իմ կիսադարեան հարազատութիւնս փաստացի վաւերացումն է այս յիշեցումիս:
Յիշեցումս, իր կարգին, կրնայ նկատուիլ վերյիշեցումը կամ թարմացումը այն վկայութիւններուն, որոնք, նախ՝ գրուեցան Հ. Վարդանի քահանայական ձեռնադրութեան ու առաքելաջան գործունէութեան ոսկեայ յոբելեանին, և, որոնք, երկրորդ՝ խօսուեցան իբր դամբանականներ անոր անմահական վախճանումին առիթով:
Ուստի, վկայութիւնները, առարկայակա՛ն ու ջատագովակա՛ն, կը յածին վերջին յիսուն տարիներու ծիրէն ներս՝ այսպէս ուրուագծելով կերպարը, գործը, վաստակը, արժէքն ու արժանիքը Հ. Վարդանին, որուն խօսքն ու աշխատանքը հասկնալու ենք անոր այս վսեմ և վսեմացուցիչ բնաբանին լոյսին տակ.«Փնտռել իմաս¬տը կեանքին ու զայն գտնել տալու մէջ: Տալու ամբողջութեամբ: Տալու մանաւանդ, ա¬ռանց ակնկալութեան, շահի, փառքի»:
Հ. Վարդան՝ Պակասաւորը: Բարեմասնութիւններուն շատ համառօտ ներկայացումէս առաջ, սակայն, Հ. Վարդանի համարձակախօսութեամբ կը հարցնեմ, թէ ինք չունէ՞ր իր տկարութիւններն ու թերութիւնները...: Անկասկած, որ ունէր զանոնք, բայց անմիջապէս կը կրկնեմ մեր Աստուածային Վարդապետին ուղիղ առարկութիւնը.«Ձեր մէջ անմեղը թող առաջին քարը նետէ անոր վրայ» (Յվհ. 8,7):
Հ. Վարդան՝ Անյիշաչարը: Ճիշդ է վկայութիւնը անոր մուսալեռցի-այնճարցի միաբան օծակիցին.«Հ. Վարդան ունի բարի սիրտ. Չի սիրեր վէճերն ու կռիւները, և եթէ երբեմն ուժեղ կ'արտայայտուի, սակայն ոխ չի պահեր, շուտ կը մոռնայ եղածը», որովհետեւ միշտ ներողամիտ ու ներող էր:
Հ. Վարդան՝ Մարդը: Ջանաց ըլլալ չորս մեծատառ ՄԱՐԴ-ը, որովհետև սիրահար ու ջատագով էր գլխագիր Մարդուն, Մարդկութեան, Մարդկայնականութեան, որ «բիւրեղացած էր յաւերժութեան խորհուրդով»:
Հ. Վարդան՝ Հայը: Մուսալեռցի-քեսապցի-այնճարցի եռախառն ինքնութեամբ՝ արդար հպարտանքով համակուած էր իր տոհմային պատկանելիութեամբ ու մասիսածին հայութեամբ, որուն միշտ պաշտպանը և գովաբանողն եղաւ աշխարհի տարածքին:
Հ. Վարդան՝ Մխիթարեանը: Կը սիրապաշտէր իր ազգօգուտ Միաբանութիւնը, որուն սրբաշնորհ Հիմնադրին՝ Սեբաստացի Մխիթար Աբբահօր որդիներէն մին ըլլալու կոչումը իրաւացիօրէն կը նկատէր իր կեանքին մեծագոյն առանձնաշնորհումը: Միշտ իբր այնպիսին՝ վաստակեցաւ և վաստկեցաւ:
Հ. Վարդան՝ Վարդապետը: Քահանայագործեց ու վարդապետեց յիսուն տարիներ հո՛ն, ո՛ւր ղրկուեցաւ և ի՛նչ պաշտօնի կարգուեցաւ իր մեծաւորներէն: Ամէն օր պատարագեց Աստուածային Զոհը և աղօթեց Վարդարանը: Մատակարարեց Ս. Խորհուրդները: Սփոփեց տրտումները: Քաջալերեց յուսալքեալները: Հաշտեցուց մարդերը: Դարձի բերաւ մեղաւորները: Առաջնորդեց հոգիները:
Հ. Վարդան՝ Եպիսկոպոսը: Լիբանանի Հ. Կ. Աւագ Թեմին իբր Օգնական Եպիսկոպոս և ապա իբր Ընդհանուր Պատրիարքական Փոխանորդ՝ պաշտօնավարեց ու ծառայեց քսանչորս տարիներ (1987-2011), որոնց ընթացքին օգնեց բոլորին, բայց յատկապէս տկարին, ընչազուրկին և աշակերտին, ինչպէս ալ սիրեց բոլորը, բայց մասնաւորապէս իր վարդապետները, իր սաները, իր տնանկները:
Հ. Վարդան՝ Դաստիարակը: Քսանվեց տարիներ (1961-1987) շարունակ, անդադրուն խանդով և աշգարեանական ոճով՝ ուսուցիչը, ուսումնապետը, փոխ-տնօրէնը, տնօրէնը դասաւանդեց, կրթեց, կերտեց, առաջնորդեց ու պատրաստեց հայազարմ սերունդներ Վիեննական Մխիթարեան վարժարաններուն մէջ, Գահիրէ և Պէյրութ:
Հ. Վարդան՝ Աշակերտապաշտը: Հայ աշակերտը, առհասարակ, և կարօտեալ հայ սանը, շեշտապէս, եղան սիրատոչոր տկարութիւնը Հ. Վարդանին, որ ամէն բան ըրաւ ու զոհաբերեց՝ միայն սրբելու արցունքը մանուկին, միայն օգնելու չքաւոր դպրոցականին, միայն պահելու դրամազուրկը հայ դպրոցին մէջ և միայն ջամբելու ուսում հայ ուսանողին:
Հ. Վարդան՝ Մատենագիրը: «Վարդունի» եւ «Վարդան Զօրենց» ծածկանուններով հեղինակեց 18 գիրքեր: Ան հրատարակեց եղբայրակիցներու 21 հատորներ և խմբագրեց 4 երկեր հանգուցեալ անձնաւորութիւններու:
Հայկական մամուլին մէջ լոյս տեսած յօդուածները բազմաթիւ են: «Աւետիք»-ի` Հ. Կ. Պատրիարքութեան պաշտօնա¬թեր¬թին խմբագրապետութիւնը վարեց ութ տա¬¬րիներ` լոյսընծայելով 9 տարեգիրքեր:
Հ. Վարդան՝ Քարոզիչը: Աստուծոյ Խօսքին սիրագով մունետիկն էր, յարակոչ գովազդն էր իր Տիրոջ Աւետարանին: Քրիստոսը պաշտեց ու քարոզեց: Աստուածամայրը սիրեց և հռչակեց:
Անթուելի են անոր ջերմ, դիպուկ և կտրուկ քարոզները, զորոնք միշտ գրի կ'առնէր իր այս գեղեցիկ սկզբունքին համաձայն.«Երբեք առանց պատրաստուելու չեմ խօսիր, որովհետև թէ՛ ինքզինքս կը յարգեմ և թէ՛ ունկնդիրներս կը յարգեմ»:
Հ. Վարդան՝ Հռետորը: Սիրուած և փնտռուած ճարտասանն էր տօնառիթներուն, ընդհանրապէս, բայց Վարդանանց Մարտիրոսներուն և Ապրիլեան Նահատակներուն, մասնաւորապէս, և այն՝ ոչ միայն Պէյրութ, այլ նաև Լիբանանէն դուրս՝ ուրիշ երկիրներու մէջ:
Վկայութիւնը ճիշդ է, թէ առակի կարգն անցած են հանդիսութիւններու աւարտին՝ անոնց փակումը կատարած անոր շատ կարճ, բայց հոգեցունց «հուսկ խօսք»-երը:
Տաս տարիներ (1965-1975) հռետորական դասախօսն եղաւ գրականագիտական նիւթերու «Սէն Ժոզէֆ» Յիսուսեան համալսարանին արեւելեան լեզուներու հայագիտական ամպիոնին մէջ, Պէյրութ:
Հ. Վարդան՝ Գործիչը: Հանրածանօթ ու բեղուն էր այս առաքելաջան գործունէութեան մէջ՝ առանձնախօսական, ընտանեկան, ժողովրդական, քահանայական, համայնքային, յարանուանական, հոգեմտաւոր, կրթական, մշակութային, ազգային, կուսակցական ու հանրային մակարդակներուն վրայ:
Ամենուրեք և միշտ նախ՝ ունկնդրող ու ժպտող էր, ապա՝ համոզող էր, հանդարտեցնող էր, հաշտեցնող էր, խաղարարար էր: Այս պատճառով՝ համարեա ամէն մարզի ու մակարդակի, ամէն խաւի և դասակարգի, ամէն սեռի ու տարիքի անձեր և անձնաւորութիւններ կու գային անոր՝ խօսակցելու, բացուելու, պարպուելու, հարցնելու, լսելու, լուսաբանուելու, քաջալերուելու և մխիթարուելու համար:
Այո՛, միշտ յօժար ու պատրաստ էր, որովհետև կը սիրէր մարդը՝ ստեղծուած Աստուծոյ պատկերին համաձայն, և կը սիրէր ազգակիցը, որուն աստենական ու անդենական բարօրութեան համար նուիրագործեց իր կեանքը Տիրոջ այգիին և Ազգին անդաստանին մէջ:
Անլռելի ղօղանջը սիրերգութեան: «Հայու հարազատներ», ահաւասիկ, թէ՛ այս հանգամանքներով և թէ՛ այլ անյուշ մնացած որակումներով ու բարեմասնութիւններով՝ Հ. Վարդան հանդիսացաւ ու կը հանդիսանայ մին մեր առաջնորդներէն, որոնք Ս. Պօղոս առաքեալին հետ իրաւացիօրէն կը բացագանչեն մեզի՝ այսօր և միշտ.«Յիշեցէ՛ք, եղբայրներ և քոյրեր, մեր վաստակն ու յոգնութիւնները. կ'աշխատէինք գիշեր ցերեկ, ձեզմէ ոչ մէկուն ծանրութիւն տալու համար, մինչ կ՛աւետէինք ձեզի Աստուծոյ Աւետարանը:
Դուք կը վկայէք ասոր, կը վկայէ նաև Աստուած, թէ մեր վերաբերումը ձեզի հանդէպ որքան սուրբ էր, արդար և անպարսաւելի:
Դուք գիտէք, թէ ինչպէս հայր մը իր զաւակները, այնպէս ալ մենք յորդորեցինք ձեզմէ իւրաքանչիւրը, քաջալերեցինք, սփոփեցինք, որ դուք ապրիք կեանքով մը՝ արժանի Աստուծոյ, որ ձեզ կանչեց իր արքայութեան ու փառքին» (1 Թես. 2,9-12):
Այն փառքին անմահութեամբ և այն արքայութեան մէջ, ուր Հ. Վարդան կը սպասէ մեզի իր բարեխօսութեամբ, իր աղօթքով ու իր ժպիտով՝ մեզի ապահովցնելով այս յաւերժական ճշմարտութիւնը.«Յիսուս Քրիստոս, երէկ և այսօր, նոյնն է միշտ և յաւիտեան» (Եբ. 13,8):
Ա՛յս անմահական և անմահացնող Յիսուս Քրիստոսի Կուամայրն է Մարիամ, «Հայոց խնկելի Աստուածածինը»: Անոր դիմե՛նք Հ. Վարդանի մարեմասէր սրտով՝ հայցելու համար, որ մեզ արժանացնէ վերատեսութեան մեր սիրելի և անմոռանալի Գերապայծառ Սրբազանին հետ՝ իր յաւերժական Որդիին սիրոյ ու բերկրանքի արքայութեան մէջ: Ամէն:

Այնճար, 28 Յուլիս 2013
Մեսրոպ Հայունի